در این قسمت برای شما معنی شعر درس اول فارسی دهم با عنوان چشمه و سنگ رو قرار دادیم ! این شعر رو حتما باید با تمامی آرایه هاش خوب خوب خوب یادبگیرید تا بتونید تو امتحانات و پرسش های معلم ها و تست ها ازش بر بیاید ! همچنین از معلما خواهش میکنیم از شعر رو به صورت کامل و جامع ! به بروبَچز درس بدن تا خوب یادبگیرن. خب وقت رو تلف نکنیم و بریم سراغ معنی شعر درس اول فارسی دهم چشمه و سنگ !

معنی بیت 1 (قلمرو فکری) : چشمه ای پرخروش و مغرور و شتابان از زیر سنگ به جریان افتاد.

قلمرو ادبی :چهره نما :کنایه از عبور کردن با غرور و تفاخر

قلمرو زبانی : چهره نما : خود نما

معنی بیت 2 : گاهی کفی چون صدف سفید بر دهن گرفته و گاهی چون تیر بسوی هدف سریع می رفت.

قلمرو ادبی :کف بر دهان زدن :کنایه از سفیدی

تیر برهدف : کنایه از سریع و مستقیم رفتن

چون صدف : تشبیه

جناس : صدف و هدف

تناسب : دهان و کف

معنی بیت 3 : چشمه گفت: من در این معرکه یکتا و یگانه هستم و مایه ی افتخار گلبن و صحرا می باشم.

قلمرو ادبی :تاج سر بودن : کنایه از مایه ی افتخار

تاج و سر / گلبن و صحرا : تناسب

سر گلبن و صحرا : تشخیص

گلبن مجاز از : باغ

قلمرو زبانی:

معرکه : میدان

گلبن : بوته گل

معنی بیت 4 : وقتی تند و تیز حرکت می‌کنم (جاری می‌شوم)، سبزه در آغوش من (سبزۀ قرارگرفته برکناره‌های جوی آب) سر و تنم را غرق بوسه می‌کند.

معنی واژگان: بِدَوَم:  در اینجا:  با سرعت جاری شوم.» 

آرایه ها: چشمه: تشخیص و استعاره / سبزه : تشخیص و استعاره / مراعات نظیر: آغوش ، سر، دوش / سر و دوش : مجاز از تمام وجود چشمه / بوسه زدن : کنایه از سپاسگزاری کردن

معنی بیت 5 : اگر موج نداشته باشم و آرام باشم ماه رخ خود را در من می بیند.

قلمرو ادبی :شکن : استعاره از موج

مو : استعاره از آب چشمه

(دانش آموزان هنوز استعاره نیاموخته اند . پس گفتن آن ضروری نیست )

مصراع اول :کنایه از آرام شدن

مو و شکن :تناسب

بیت دارای تشخیص و تشبیه پنهان است.

قلمرو زبانی :

شکن : تاب و پیچش مو

معنی بیت 6 و 7: وقتی قطره ی باران روی زمین می افتد گل‌ها و گیاهان زیادی را می رویاند اما وقتی در دامن من (چشمه) می افتد خجالت زده و محو می‌شود.

قلمرو ادبی: خاک: مجاز   گوهر : مجاز

(مجاز در درس نهم مطرح می شود پس آموزش آن در این درس ضرورتی ندارد )

ره به پایان بردن و سر به گریبان بردن : کنایه

در و بر:جناس سرقطره :تشخیص

بیت شش تلمیح به باور عامیانه : تبدیل قطره به در

معنی بیت 8 : وقتی قطره ی باران روی زمین می افتد گل‌ها و گیاهان زیادی را می رویاند اما وقتی در دامن من (چشمه) می افتد خجالت زده و محو می‌شود.

قلمرو ادبی معنی شعر درس اول فارسی دهم :

خاک:مجاز گوهر : مجاز

(مجاز در درس نهم مطرح می شود پس آموزش آن در این درس ضرورتی ندارد )

ره به پایان بردن و سر به گریبان بردن : کنایه

در و بر:جناس سرقطره :تشخیص

بیت شش تلمیح به باور عامیانه : تبدیل قطره به در

معنی بیت 9 : زندگی گل با همه ی رنگارنگی و زیبایی از وجود منست.

قلمرو ادبی :

نغمه ی حروف: گ

زندگی گل :تشخیص

پرتوی من :تشبیه پنهان

از پرتو کسی زیستن : کنایه از نیازمند او بود

معنی بیت 10 : زندگی گل با همه ی رنگارنگی و زیبایی از وجود منست.

قلمرو ادبی :

نغمه ی حروف: گ

زندگی گل :تشخیص

پرتوی من :تشبیه پنهان

از پرتو کسی زیستن : کنایه از نیازمند او بود

معنی بیت 11 و 12 : بدین‌گونه آن مست شده از غرور (چشمه) رفت و وقتی کمی از سرچشمه خود دور شد، دریای خروشنده ،ترسناک و جوشنده‌ای دید.

?نعره بر آورده ، فلک کرده کر  دیده سیه کرده ،‌شده زهره در

قلمرو فکری :از صدای خروش دریا گوش فلک کر شده و بسیار ترسناک بود و مایه ی تعجب شده بود.

قلمرو ادبی :

نعره ی دریا :تشخیص

در و کر: جناس

دیده سیه کردن: کنایه از خشمگین شدن یا متحیر شدن

زهره پاره شدن : کنایه از ترسیدن

معنی بیت 13 : دریای هولناک درست مانند زلزله‌ای بود که خود را در آغوش ساحل رها می‌کرد.

قلمرو ادبی : مانند زلزله : تشبیه تن ساحل و دریا : تشخیص

یله : تکیه (در این بیت)

معنی بیت 14 و 15 : چشمۀ کوچک هنگامی که به آنجا رسید و آن غوغا و فریاد دریا را دید.  خواست تا خود را از آن مهلکه و حادثه نجات دهد.

قلمرو ادبی :نغمه ی حروف : ه

دیدن و قدم درکشیدن برای چشمه: تشخیص

قدم در کشیدن : کنایه از عقب نشینی

قلمرو زبانی : ورطه : گرداب ،مهلکه

معنی بیت 16 : اما آنچنان ساکت و متعجب شد که با وجود همۀ شیرین سخنی‌ها فقط گوش کرد و چیزی نگفت.

قلمرو ادبی : آرایه: تشخیص - کنایه (گوش ماندن کنایه از خاموش شدن) - حس‌آمیزی (شیرین سخنی)

گوش ماند: کنایه از سکوت

شیرین سخنی: حسامیزی

گوش و سخن: تناسب

گوش مجاز از : شنیدن

کــارگـاه مـتن پژوهـــی

خلاصۀ دانش‌ها