دیروز اگر سوخت ای دوست، غم برگ و بارمن و تو         امروز می‌آید از باغ، بوی بهار من و تو

ای دوست، اگر غم ظلم و ستم، دیروز برگ و بار من و تو را سوزاند [هراسی نیست؛ چرا که] امروز بوی بهار پیروزی به مشام می‌رسد.
آرایه: تضاد: دیروز و امروز / بهار: استعاره از پیروزی و انقلاب / واج‌آرایی: صامت «ب» / بار و بهار: جناس ناهمسان افزایشی

آن جا در آن برزخ سرد، در کوچه‌های غم و درد      غیر از شب آیا چه می‌دید چشمان تار من و تو؟

در آن  سرزمین همچون برزخ در آن کوچه‌هایی که یادآور غم و درد ما بود، چشمان من و تو جز ظلم و ستم چه چیز را دیده بود؟ هیچ چیز
آرایه: بیت استفهام انکاری دارد. / برزخ سرد: استعاره از ایران استبداد زده / شب: نماد ظلم و ستم / کوچه‌های غم و درد: اضافهٔ: غم و درد: مشبّه، کوچه: مشبّه‌به / مراعات‌نظیر: شب و تاریکی / واج آرایی: صامت «د» / سرد و درد: جناس ناهمسان اختلافی / سرد: ایهام دارد: ۱- سرد ۲- بی‌روح و افسرده

دیروز در غربت باغ من بودم و یک چمن داغ          امروز خورشید در دشت، آیینه‌دار من و تو

دیروز در غریبی باغ خزان زده بودم و پر از داغ  و حسرت بودم امّا امروز خورشید پیروزی در دشت طلوع کرده که همه جای وطن آیینه‌دار من و تو و تجلّی حضور ما خواهد بود.
آرایه: دیروز و امروز: تضاد / خورشید: استعاره از انقلاب و حرکت / دشت: استعاره از وطن / خورشید آیینه‌دار: تشبیه / باغ و چمن و دشت: مراعات‌نظیر

غرق غباریم و غربت، با من بیا سمت باران        صد جویبار است اینجا، در انتظار من و تو

پر از غربت و غبار خزان زده‌ هستیم نیاز به بارانی داریم که خود را شست‌و شو دهیم. جویباران بسیاری منتظر ماست.
آرایه: واج‌آرایی صامت «غ» / باران: نماد رویش و سبزی / جویبار: نماد حرکت / مراعات‌نظیر: جویبار و باران

این فصل فصل من و توست، فصل شکوفایی ما        برخیز با گل بخوانیم اینک بهار من و تو

این دوره، فصل شکوفایی من و توست که به انتظار بهار بوده‌ایم. برخیز هم‌نوا با گل نغمه ‌سرایی کنیم که بهار من و تو می‌آید.
آرایه: مراعات‌نظیر: فصل، شکوفایی، گل و بهار / تشخیص و استعاره مکنیه: بخوانیم با گل

با این نسیم سحرخیز، برخیز اگر جان سپردیم        در باغ می‌مانَد ای دوست، گل یادگار من و تو

همراه با این نسیم سحرگاهی برخیز [قیام کن] و همراه شو. اگر در راه این مبارزه مردیم [هراسی نیست.] ای دوست، گل به یادگار از من و تو خواهد ماند.
آرایه: مراعات‌نظیر: نسیم، گل و باغ / جان سپردن: کنایه از مردن / گل: استعاره از انقلاب و تجلّیات آن، خاطرات و مبارزه / نسیم: نماد حرکت

چون رود امیدوارم بی‌تابم و بی‌قرارم               من می‌روم سوی دریا، جای قرار من و تو

مانند رود که امید رسیدن به دریا را دارد من نیز امید رسیدن به دریا را دارم که به یکدیگر بپیوندیم.
آرایه: چون رود: تشبیه / رود و دریا: مراعات‌نظیر

(دری به خانهٔ خورشید، سلمان هراتی)

کــارگـاه مـتن پژوهـــی